ΕΣΠΑ 2014-2020: Ενίσχυση των ΑΠΕ και των Πολιτικών Εξοικονόμησης και Ενεργειακής Αναβάθμισης

Η μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών ρύπων καθίσταται ζωτικής σημασίας για τη χώρα, συμβάλλοντας τόσο στην επίτευξη των στόχων στην προστασία του περιβάλλοντος, όσο και στην αναζωογόνηση της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας.

Το υπουργείο Οικονομίας υποστηρίζει ότι αποδίδει μεγάλη σημασία στην επίτευξη των στόχων για το Κλίμα σε σχέση με τις προηγούμενες κυβερνήσεις. Η χώρα, παρά την κρίση, έχει προγραμματίσει να διαθέσει περίπου το 20% από το σύνολο των πόρων των διαρθρωτικών ταμείων που της αναλογούν, σε παρεμβάσεις καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής, ποσοστό που υπερβαίνει κατά 30% την υποχρέωση της χώρας βάση των διεθνών συμφωνιών.

Το νέο ΕΣΠΑ ενθαρρύνει δράσεις και έργα που κινούνται στην κατεύθυνση της προστασίας του κλίματος. «Δίνουμε μεγάλη σημασία στην οικολογική διάσταση του σχεδιασμού κάθε επένδυσης, στην ολοκλήρωση υποδομών στον τομέα του περιβάλλοντος και στην τροποποίηση του ενεργειακού υποδείγματος παραγωγής και κατανάλωσης. Στις προτεραιότητές μας είναι η ενίσχυση του περιβαλλοντικού κλάδου, με νεανικές μορφές επιχειρηματικότητας οι οποίες χαρακτηρίζονται από εξωστρέφεια, καινοτομία και παράγουν πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα», τονίζεται.

Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Περιβάλλον & Αειφόρος Ανάπτυξη»

Σε ό,τι αφορά ειδικότερα το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Περιβάλλον & Αειφόρος Ανάπτυξη» ΕΣΠΑ 2007-2013, το υπουργείο επισημαίνει ότι παρουσίασε «συγκριτικά πολύ χαμηλούς βαθμούς απορρόφησης, εξαιτίας της υποτίμησης και του κακού σχεδιασμού».

Στο τέλος του 2014, η υπερδέσμευση ήταν στο 198% του προγράμματος με απορροφητικότητα μόλις στο 78%. Αυτό σημαίνει, σύμφωνα με το ενημερωτικό σημείωμα, «πως εάν η κατάσταση έμενε όπως την παρέδωσε η προηγούμενη κυβέρνηση θα χρειάζονταν διπλάσιοι εθνικοί πόροι προκειμένου να υλοποιηθεί το σχεδιασθέν πρόγραμμα, δηλαδή περί τα 2 δισ. ευρώ, αφού ο απαιτούμενος προϋπολογισμός έφτανε τα 4 δισ. ευρώ με εγκεκριμένο από την ΕΕ προϋπολογισμό 2 δισ. ευρώ (85% χρηματοδότηση)».

Η σημερινή εικόνα, εκτιμά το υπουργείο, είναι εντελώς διαφορετική μετά την εξυγίανση και τη χρηματοδότηση 100% από την ΕΕ. Ο εγκεκριμένος προϋπολογισμός του εν λόγω προγράμματος από την ΕΕ είναι 1.720 εκατ. ευρώ συμπεριλαμβανομένης μεγάλης προκαταβολής και ο απαιτούμενος προϋπολογισμός για να υλοποιηθούν τα αντίστοιχα έργα ανέρχεται σε 2.100 εκατ. ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι η απαίτηση από εθνικούς πόρους περιορίζεται σημαντικά και διαμορφώνεται στα 470 εκατ. ευρώ.

Η παρούσα απορρόφηση φτάνει στο 87% και αναμένεται να ενισχυθεί περαιτέρω αυξηθεί με αυξημένους ελέγχους από το προσωπικό της αρμόδιας υπηρεσίας, ενώ έχει ληφθεί πρόνοια για μεταφορά έργων στη νέα προγραμματική περίοδο 2014 – 2020 ώστε να μη χαθούν πόροι. «Η σύγκριση αυτή αποτυπώνει ανάγλυφα τα δείγματα κακού σχεδιασμού προγραμμάτων, όπου εντάσσονταν έργα χωρίς ούτε οι πόροι να έχουν εξευρεθεί, ούτε τα έργα αυτά να είναι με τέτοιο τρόπο σχεδιασμένα ώστε να μπορούν να παρουσιάσουν απορρόφηση, ακόμα και έργα χωρίς καν συμβάσεις», αναφέρει το υπουργείο Οικονομίας.

Περιθώρια εξοικονόμησης

Όπως επισημαίνεται στο ενημερωτικό σημείωμα, «παρά την υποτίμηση και τον κακό σχεδιασμό της προηγούμενης προγραμματικής περιόδου ΕΣΠΑ», υπάρχουν δυνατότητες για σημαντική εξοικονόμηση ενέργειας και αύξησης της ενεργειακής αποδοτικότητας. Ο τομέας των μεταφορών διαθέτει το μεγαλύτερο δυναμικό για εξοικονόμηση ενέργειας, συνεισφέροντας κατά 36% στην επίτευξη του στόχου, ακολουθούμενος από τον τριτογενή και τον οικιακό τομέα με 30% και 29%, αντίστοιχα. Στον τελευταίο, παρατηρείται σημαντικό δυναμικό βελτίωσης καθώς η πλειονότητα των υφιστάμενων κτιρίων είναι χαμηλής ενεργειακής απόδοσης.

Το υψηλό μερίδιο συμμετοχής του τομέα των μεταφορών στην κατανάλωση ενέργειας και το ότι παρουσιάζει το μεγαλύτερο δυναμικό για εξοικονόμηση ενέργειας καθιστούν αναγκαίες συντονισμένες και ολοκληρωμένες παρεμβάσεις για τη βιώσιμη πολυτροπική αστική κινητικότητα με την επέκταση των αστικών μέσων σταθερής τροχιάς, τη χρήση περιβαλλοντικά φιλικών μέσων μεταφοράς και την ενίσχυση ήπιων μέσων μεταφοράς.

Επίσης, δράσεις όπως η ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων, οι ολοκληρωμένες αστικές αναπλάσεις καθώς και η μείωση της ταφής βιοαποβλήτων από αστικές περιοχές με κατάλληλη συλλογή και επεξεργασία τους, συμβάλλουν στη μείωση εκπομπών CO2.

Οι ανάγκες σε περιβαλλοντικές υποδομές και δράσεις για την προστασία του περιβάλλοντος εξακολουθούν να είναι σημαντικές και αφορούν κυρίως τους τομείς της ολοκληρωμένης διαχείρισης των στερεών αποβλήτων και των υδατικών πόρων. Ως σημαντική ανάγκη αναδεικνύεται επίσης η υλοποίηση έργων υψηλής περιβαλλοντικής σημασίας που δεν θα ολοκληρωθούν εντός της προγραμματικής περιόδου 2007-2013.

Επενδύσεις από το ΕΤΠΑ και το Ταμείο Συνοχής

Στο σημείωμα αναφέρεται, τέλος, ότι οι επενδύσεις από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και το Ταμείο Συνοχής θα περιλάβουν τους ακόλουθους τομείς:

1) Αύξηση της χρήσης πηγών ανανεώσιμης ενέργειας

– Επένδυση στην παραγωγή και διανομή ενέργειας προερχόμενης από ανανεώσιμες πηγές.

– Στήριξη προγραμμάτων για την ενίσχυση της ευαισθητοποίησης και την αύξηση της χρήσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας τόσο στο δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα.

2) Μείωση της χρήσης ενέργειας

– Χρηματοδότηση προγραμμάτων για την ενίσχυση της ενεργειακής απόδοσης και την έξυπνη διαχείριση ενέργειας στις δημόσιες υποδομές, συμπεριλαμβανομένων των δημόσιων κτιρίων, του τομέα της στέγασης και στο πλαίσιο της βιομηχανικής παραγωγής να προωθήσει την ανταγωνιστικότητα, ιδιαίτερα των ΜΜΕ.

– Μείωση των εκπομπών στον τομέα των μεταφορών με τη στήριξη νέων τεχνολογιών και την προώθηση βιώσιμης πολυτροπικής αστικής κινητικότητας συμπεριλαμβάνοντας τα δημόσια μεταφορικά μέσα, την ποδηλασία και το περπάτημα.

3) Προώθηση συστημάτων έξυπνης ενέργειας

– Επένδυση σε έξυπνα δίκτυα για διανομή ηλεκτρισμού ώστε να εξασφαλιστεί η βελτιωμένη ενεργειακή απόδοση.

– Ενσωμάτωση αυξημένων όγκων ανανεώσιμης ενέργειας.
Ενθάρρυνση για ολοκληρωμένη προσέγγιση στη διαμόρφωση και υλοποίηση πολιτικής

– Ανάπτυξη ολοκληρωμένων στρατηγικών μειωμένης χρήσης άνθρακα, ειδικότερα για της αστικές περιοχές, που μπορεί να περιλαμβάνουν το δημόσιο φωτισμό, τη βιώσιμη πολυτροπική αστική κινητικότητα και τα έξυπνα δίκτυα ηλεκτρισμού.

– Προώθηση της έρευνας και της καινοτομίας σε τεχνολογίες χρήσης μειωμένου άνθρακα.

– Επίσης το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο θα στηρίξει μέτρα ενίσχυσης των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης που είναι απαραίτητα ώστε να προσαρμοστούν οι δεξιότητες και τα προσόντα του εργατικού δυναμικού για την απασχόληση σε τομείς σχετικούς με την ενέργεια και το περιβάλλον.